مقدمه
دستگاه تزریق پلاستیک یکی از ستون‌های تولید قطعات پلیمری است. انتخاب صحیح دستگاه نه تنها روی کیفیت قطعه تأثیر می‌گذارد، بلکه هزینه تولید، ایمنی و طول عمر قالب را نیز تعیین می‌کند. در این راهنما انواع متداول دستگاه‌ها را بررسی و پارامترهای کلیدی خریدار را معرفی می‌کنیم.
انواع دستگاه‌ها بر اساس سیستم انتقال نیرو
۱. دستگاه تزریق هیدرولیکی
سیستم قدیمی و پرکاربرد که از روغن هیدرولیک برای تامین نیروی تزریق و قفل قالب استفاده می‌کند. مناسب برای قطعات بزرگ و تولید با ظرفیت متوسط تا زیاد.
- مزایا: قدرت بالا، هزینه اولیه کمتر، تعمیرات نسبتاً ساده.
- معایب: مصرف انرژی بیشتر، نویز و آلودگی روغنی، دقت کنترل کمتر.
۲. دستگاه تزریق الکتریکی (Servo Electric)
در این نوع از موتورهای الکتریکی سروو برای حرکت‌های اصلی استفاده می‌شود و سیستم هیدرولیک حذف شده یا به حداقل رسیده است.
- مزایا: بازده انرژی بالاتر (تا ۶۰٪ صرفه‌جویی)، دقت و تکرارپذیری بهتر، سیکل تولید سریع‌تر و نویز کمتر.
- معایب: هزینه اولیه بالاتر، نیاز به نیروی انسانی متخصص برای نگهداری.
۳. دستگاه تزریق هیبریدی
ترکیبی از بهترین ویژگی‌های سیستم‌های الکتریکی و هیدرولیکی — معمولاً تزریق الکتریکی و قفل قالب هیدرولیکی.
- مزایا: تعادل خوب میان دقت، قدرت و مصرف انرژی.
- معایب: پیچیدگی فنی و هزینه بالاتر نسبت به مدل‌های ساده.
چگونه دستگاه مناسب انتخاب کنیم
انتخاب دستگاه به عوامل زیر بستگی دارد. در ادامه هر مورد را با جزئیات بررسی می‌کنیم.
۱. وزن و حجم قطعه
هر دستگاه ظرفیت تزریق مشخصی دارد (گرم یا سانتی‌متر مکعب). بهتر است ظرفیت انتخابی حداقل ۲۰٪ بیشتر از وزن قطعه باشد تا دستگاه در شرایط راحت‌تری کار کند.
۲. نوع ماده پلاستیکی
مواد مختلف نیاز به دما و فشار متفاوت دارند. برای مثال پلی‌کربنات و نایلون نیازمند کنترل دقیق دما و فشار بالاتر هستند؛ لذا دستگاه‌هایی با کنترل دقیق (الکتریکی یا هیبریدی) مطلوب‌ترند.
۳. نوع و اندازه قالب
قالب‌های چندحفره‌ای یا قالب‌های سنگین نیاز به توان و نیروی قفل (Clamping Force) بالاتری دارند. مطمئن شوید که نیروی قفل دستگاه از نیاز قالب بیشتر یا برابر باشد.
۴. تیراژ تولید
برای تولید انبوه و ساده، دستگاه‌های الکتریکی یا هیبریدی از نظر هزینه عملیاتی و سرعت مناسب‌ترند. برای قطعات بسیار بزرگ یا تولید با تناوب پایین، هیدرولیکی اقتصادی‌تر است.
۵. مصرف انرژی و هزینهٔ نگهداری
اگر هزینه برق برای شما مهم است، دستگاه الکتریکی یا هیبریدی انتخاب عقلانی‌تری خواهد بود.
برندها و تامین‌کنندگان معتبر
در بازار ایران و منطقه، برندهای متداول شامل:
- HAITIAN (های‌تیان) — چین
- ENGEL (انگل) — اتریش
- KraussMaffei (کروس‌مافای) — آلمان
- BORCHE / CHEN HSONG — چین / تایوان
- تولیدکنندگان داخلی: ایران‌پرس، پارس ماشین، پولاد و ...
نکات طلایی قبل از خرید
- بررسی نیروی قفل قالب (Clamping Force) متناسب با سایز قالب.
- کیفیت پیچ و سیلندر (Screw & Barrel) برای یکنواختی ذوب.
- انتخاب سیستم کنترل (PLC/Servo) معتبر و قابل‌پذیرش.
- گارانتی و خدمات پس از فروش محلی — بسیار حیاتی است.
- دسترسی به قطعات یدکی در بازار داخلی.
فرمول‌ها و محاسبات سریع
این فرمول‌ها برای برآورد سریع ظرفیت تزریق و نیروی قفل کاربردی هستند.
ظرفیت تزریق (گرم) = وزن قطعه × 1.2 نیروی قفل (تن) ≈ سطح مقطع قطعه (cm²) × 0.35
مثال: اگر وزن قطعه 400 گرم باشد ⇒ ظرفیت پیشنهادی ≈ 480 گرم (یا دستگاهی با ظرفیت 500-600 گرم).
نتیجه‌گیری
هیچ‌یک از انواع دستگاه‌ها به‌صورت مطلق «برتر» نیستند؛ انتخاب صحیح بر اساس ترکیبی از وزن قطعه، نوع ماده، اندازه قالب، تیراژ و محدودیت‌های بودجه انجام می‌شود. برای اکثر کاربردهای صنعتی جدید، دستگاه‌های الکتریکی یا هیبریدی به دلیل صرفه‌جویی در انرژی و دقت بالاتر توصیه می‌شوند؛ اما برای قطعات بزرگ یا تولید با تناوب پایین، هیدرولیکی اقتصادی‌تر است.
پرسش‌های متداول
- ۱. آیا دستگاه الکتریکی همیشه بهتر از هیدرولیک است؟
- خیر؛ الکتریکی در بازده انرژی و دقت برتر است اما برای قطعات خیلی سنگین یا نیاز به نیروی قفل بسیار بالا، هیدرولیک یا هیبریدی مناسب‌ترند.
- ۲. چه مقدار فضای کاری برای نصب دستگاه نیاز است؟
- بسته به ظرفیت و قالب، معمولاً فضای عملیاتی و مسیرهای بارگیری/تخلیه را در نظر بگیرید. فروشنده معمولاً پلان فونداسیون و ابعاد نصب را ارائه می‌کند.
- ۳. چگونه مصرف انرژی را کاهش دهیم؟
- انتخاب دستگاه الکتریکی یا هیبریدی، بهینه‌سازی سیکل کاری، استفاده از گرمکن‌های با راندمان و نگهداری منظم مؤثر است.